EBMچیست؟
Evidence Based Medicine یا پزشكی مبتنی بر شواهد، به عقیده برخی از مولفین اولین بار پس از انقلاب فرانسه در پاریس مورد توجه واقع شده است و عده‌ای ریشه های قدیمی تری از آن را در طب چینی بدست آورده‌اند.
اصطلاح امروزیEBM در سال 1992 توسط اپیدمیولوژیست كانادایی Gordon Guyatt و همكارانش از دانشگاهMcMaster كانادامطرح گردید كه پس از آن توسط Cochrane Collaboration مورد اقتباس قرار گرفت.در اواﻳﻞ 1990 ﭘﺎراداﻳﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻮزه آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ را در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار داد. ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﭘﺎراداﻳﻢ ﺟﺪﻳﺪي در ﺣﻮزه آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﺮوع ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎد آن ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ «ﻣﺮور ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪد اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺣﻮزه آﻣﻮزش و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آن ﻣﺪاﺧﻼت، ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻣﻮزش را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲدﻫﺪ».
ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺐ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ اراﺋﻪ داد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: "اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻮاﻫﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ." ﺗﻌﺮﻳﻒ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺎده وﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺴﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. از ﺑﺪو ﺗﻮﻟﺪ ﻃﺐ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن، ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﻲ ﺷﻤﺎري ﺑﺮاي آن اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛﺮدن ﻃﺐ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺧﺎﺻﻲ را اراﺋﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻇﻮاﻫﺮ ﻣﺘﻔﺎوت، اﺳﺎﺳﺎً ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ.
این علم تلفیقی بین بهترین دانش موجود شاهد یا(Evidence) با تجربه بالینی و ارزش‌های بیمار است.
·بهترین دانش موجود (شاهد)، همان تحقیقات بالینی رایج است كه جهت تعیین درستی و دقت تست‌های تشخیصی، اندازه‌گیری میزان تاثیر و مفید بودن رژیم‌های درمانی، و مانند آن صورت می‌پذیرد.
شواهد جدید حاصل از تحقیقات بالینی، نه تنها تست‌های تشخیصی و درمان های قبلی را باطل می‌نمایند، بلكه آنها را با شواهد جدیدی كه دقیق‌تر و مطمئن‌تر هستند، جایگزین می‌سازند.
·مهارت بالینی پزشك، تخصص و قدرت تشخیص سریع علائم بیماری، خطرات و فوائد مداخلات ممكن، ارزش‌های فردی و انتظارات بیمار توسط پزشك و با تكیه بر تجربیات بالینی خود می‌باشد.
·ارزش‌های بیمار، همان ترجیحات، نگرانی‌ها و توقعات خاص هر بیمار است كه از نظر بالینی اهمیت داشته و بایستی در هنگام اخذ تصمیمات بالینی به آنها توجه نمود.
زمانی كه این سه جزء به یكدیگر بپیوندند، پزشك و بیمار تشكلی را ایجاد می‌نمایند كه نتایج بالینی و كیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.
چرا بهEBM نیازمندیم؟
پاسخ به این پرسش خود نیاز به صفحات بسیار دارد. در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺿﺮورتو اهمیتﻃﺐ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﺎ دو ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺰرگ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ. اول اﻳﻦ ﻛﻪ داﻧﺶ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮﺳﺎم آوري در حال تغییر و اﻓﺰاﻳﺶ است. دوم اﻳﻦ ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ، ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻋﻤﻼً ﻣﻘﺪور ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﺮاي اﺻﻼح روﻳﻜﺮد ﺳﻨﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﺒﺎﺑﺖ و اراﺋﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎ، ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻪ روز و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ در ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر روزﻣﺮه و در ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﺎي روزاﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎران، اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ. ﺳﺌﻮال اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي از داﻧﺶ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد در اراﺋﻪ ﺑﻬﺘﺮ و اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺗﺮ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎ وﺟﻮد دارد؟ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و آن ﻃﺐ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ اﺳﺖ.
در یك بیان خیلی كلی مهم‌ترین دلایل نیاز به پزشكی مبتنی بر شواهد عبارتند از:
- نیاز روزمره به اطلاعات قابل اطمینان
- ناكافی بودن منابع رایج و سنتی كه اكثر آنها تاریخ گذشته و اشتباه می باشند
- به روز كردن اطلاعات پزشكان
- محدود بودن وقت پزشك جهت تشخیص بیماری و تطابق آن با شواهد موجود مختلف
برگرفته از :
http://ebm.tums.ac.ir
http://ajaums.ac.ir/d-pezeshki/documents
تهیه کننده: سمیه کاشیان- کارشناس کتابداری- بیمارستان کوثر